Światowy Dzień Osób Zaginionych – globalny problem o ludzkiej twarzy

Zaginięcia to jedna z najbardziej bolesnych i długotrwałych konsekwencji konfliktów, katastrof, przemocy oraz migracji. Dotykają setek tysięcy osób na całym świecie, a za każdą cyfrą kryje się czyjaś historia, dramat i nadzieja. Według danych Sieci Poszukiwań Rodzin (Family Links Network) w 2024 roku rodziny zgłosiły ponad 94 000 nowych przypadków zaginięć. Łącznie w rejestrach figuruje dziś około 284 400 osób. To tak, jakby zniknęli wszyscy mieszkańcy Lublina – i nikt nie znał odpowiedzi, gdzie są.  

Każde zaginięcie oznacza dla rodziny nie tylko ból i niepewność, ale także szereg trudności – prawnych, administracyjnych, ekonomicznych czy psychologicznych. Bez odpowiedzi trudno zamknąć trwający rozdział życia. Dlatego tak ważna jest praca tych, którzy każdego dnia szukają odpowiedzi.  

Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca, w tym Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża (MKCK), codziennie podejmuje działania, aby odnaleźć osoby zaginione i wesprzeć ich rodziny. W 2024 roku udało się ustalić los ponad 16 000 osób, a ponad 7 000 powróciło do swoich bliskich. Blisko 2,3 mln rozmów telefonicznych przerwało ciszę, która w wielu rodzinach trwała miesiącami, a czasem latami.  

Praca ta toczy się bez przerwy – co minutę cztery osoby rozdzielone z rodziną otrzymują możliwość rozmowy z bliskimi, co godzinę ustalany jest los dwóch osób zaginionych, a każdego dnia 20 osób ponownie spotyka się z członkami rodziny. Za tym wysiłkiem stoi także solidny fundament prawny, który zobowiązuje państwa do działania.  

Prawo do informacji o losie bliskich to nie przywilej, ale obowiązek, który państwa muszą respektować. Ochrona osób przed zaginięciem oraz ustalanie losu zaginionych to obowiązki wynikające z międzynarodowego prawa humanitarnego (MPH) i praw człowieka. Zobowiązują one państwa i strony konfliktu do zapobiegania rozdzielaniu rodzin, humanitarnego traktowania wszystkich osób, a także poszukiwania zaginionych, identyfikowania i godnego traktowania zmarłych.   

Te zobowiązania nie wygasają po ustaniu działań zbrojnych – są kluczowe także w procesach pokojowych i odbudowie zniszczonych więzi społecznych.   

W Polsce działania w zakresie poszukiwań prowadzi Krajowe Biuro Informacji i Poszukiwań PCK – jedyna instytucja w kraju, działająca w ramach międzynarodowej Sieci Poszukiwań Rodzin. Biuro zostało powołane wraz z utworzeniem Polskiego Czerwonego Krzyża w 1919 roku, kontynuując zadania rozpoczęte rok wcześniej, bezpośrednio po odzyskaniu niepodległości, kiedy organizowano pomoc dla rodzin polskich żołnierzy walczących na frontach I wojny światowej. Początkowo zajmowało się rejestrowaniem strat osobowych i poszukiwaniem Polaków rozdzielonych przez działania wojenne.  

Dziś Krajowe Biuro Informacji i Poszukiwań PCK prowadzi sprawy związane z rozdzieleniem rodzin wskutek wojen, klęsk żywiołowych, migracji i innych kryzysów, pozostając ważnym ogniwem w międzynarodowym systemie poszukiwań.  

Krajowe Biuro Informacji i Poszukiwań współpracuje z biurami poszukiwań w innych krajach oraz z Międzynarodowym Komitetem Czerwonego Krzyża.  

Więcej informacji o działalności Biura można znaleźć na stronie: https://pck.pl/co-robimy/kbiip.  

Światowy Dzień Osób Zaginionych to nie tylko moment refleksji – to także apel o konkretne działania. Każdy z nas może wesprzeć organizacje zajmujące się poszukiwaniami, nagłaśniać problem, a przede wszystkim pamiętać, że każda zaginiona osoba to czyjś syn, córka, matka, ojciec czy przyjaciel.