Skąd się wzięły obchody Dnia Matki?

Sposób świętowania „Dnia Matki” w Polsce wywodzi się z tradycji amerykańskiej. W 1858 roku nauczycielka Ann Maria Reeves Jarvis wypromowała „Dni Matczynej Pracy”. W 1905 roku jej córce, która kontynuowała to dzieło, udało się ustanowić „Dzień Matki” jako święto, w którym oddawano hołd matkom za ich poświęcenie, miłość i przywiązanie. Spotkało się to z dużą akceptacją całego społeczeństwa , która w rezultacie doprowadziła do uznania w 1914 przez Kongres Stanów Zjednoczonych „Dnia Matki” za święto narodowe. Przypadało ono na drugą niedzielę maja. Niedługo potem zwyczaj ten rozprzestrzenił się na całą Amerykę, a następnie na resztę krajów świata. W organizację obchodów „Dnia Matki” w Ameryce bardzo zaangażowana była młodzież tamtejszego Czerwonego Krzyża, która zaczęła propagować to święto także wśród młodzieży innych krajów.

Z tradycji amerykańskiej wywodzi się także postrzeganie Czerwonego Krzyża jako Największej Matki na Świecie („The Greatest Mother in the World”). Amerykański artysta zestawił na plakacie propagandowym znak graficzny czerwonego krzyża i opiekującą się rannym żołnierzem siostrę Czerwonego Krzyża oraz napis The Greatest Mother in the World (Największa Matka na Świecie). Motyw ten wykorzystany został w Polsce już w 1921 roku w projekcie autorstwa Bogdana Nowakowskiego. Tytuł obrazu „Największa Polska Macierz – Polskie Towarzystwo Czerwonego Krzyża” podkreślał z jednej strony wielkość i powszechność Polskiego Czerwonego Krzyża, z drugiej odwoływał się do podwójnego znaczenia słowa macierz jako matki i ojczyzny. Na polskim plakacie, Macierz -Czerwony Krzyż, otacza troskliwym, pełnym miłości i oddania gestem zarówno rannego żołnierza, starca , jak również utula śpiące dziecko. Obraz wyraża wszystkie te cechy, które stanowiły o istocie misji i działalności Czerwonego Krzyża.

Rozumienie roli Czerwonego Krzyża jako troskliwej matki było bliskie Marszałkowi Piłsudskiemu, czemu dał wyraz w jednej ze swoich wypowiedzi: „Ranny i chory żołnierz – to sierota wojskowy. Wchodzi nagle, jako odpadek wielkiej produkcji wojennej, do bezdusznej, skomplikowanej maszyny, bezsilny, zdenerwowany, często bezwolny. Trzeba włożyć duże wysiłki, aby w tej maszynie pracowało serce matczyne, które więcej kocha właśnie to dziecko, które jest nieszczęśliwe i zbolałe, a więc nieużyteczne dla pracy, i w tem leży szczytne i wielkie zadanie Czerwonego Krzyża w czasie wojny…”

Nie dziwi więc fakt, że obchody „Dnia Matki” były ważnym elementem wychowania młodzieży Polskiego Czerwonego Krzyża. Z jednej strony był to hołd oddawany matkom za ich miłość, troskę i poświęcenie, z drugiej strony było to wychowanie młodzieży w duchu tych wartości okazywanych wszystkim potrzebującym.

Pierwsze uroczystości z okazji Dnia Matki organizowane były przez młodzież PCK już w latach 20-tych poprzedniego wieku. W materiałach propagujących obchody tego święta wśród młodzieży bardzo często odwoływano się do wspomnień i opisów relacji z matką wybitnych postaci m.in. Marszałka Piłsudskiego, Juliusza Słowackiego czy bohatera amerykańskiego Jerzego Washingtona. W okresie międzywojennym każdego roku majowy numer pisma dla młodzieży „Czyn Młodzieży” poświęcony był matce i zawierał zdjęcia z różnych krajów, obrazy, opowiadania, wspomnienia, wiersze poświęcone matkom.

W 1936 r. opracowana została nawet specjalna broszura wydana przez PCK zawierająca, oprócz historii tego święta i opisów świętowania w innych krajach, również materiały i wskazówki do obchodów Dnia Matki w Polsce. Broszura liczyła 68 stron i zawierała wiersze do deklamacji, piosenki, inscenizacje, „żywe obrazy”, łatwe do odegrania komedyjki i inne wskazówki „jak urządzić obchód Dnia Matki”.

Niestety ta piękna tradycja świętowania i oddawania hołdu matkom przez młodzież Czerwonego Krzyża z czasem zanikła. Być może uda ją się odnowić i ożywić współcześnie.